Η έξαρση της γρίπης αλλά και η δυναμική επανεμφάνιση του κορωνοϊού αποκάλυψε τις σοβαρές ελλείψεις φαρμάκων που υπάρχουν στη χώρα μας οι οποίες δεν περιορίζονται όπως αρχικά φαινόταν σε παιδικά φάρμακα πρώτης ανάγκης (π.χ αντιπυρετικά) αλλά επεκτείνονται σε πολλές βασικές κατηγορίες όπως τα αντιβιοτικά, τα σκευάσματα που περιέχουν παρακεταμόλη κ.α. Με ανακοίνωση του ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος κάνει λόγο για σοβαρές ελλείψεις φαρμάκων που αναμένονται το 2023 σε παγκόσμιο επίπεδο καλώντας το Υπουργείο Υγείας να κάνει ότι είναι απαραίτητο για να μπορέσει η Ελλάδα να αντιμετωπίσει με τις λιγότερες δυνατές συνέπειες το πρόβλημα.
Ένα από τα εμπειρότερα στελέχη στον τομέα της εμπορίας φαρμάκων ο κ. Θοδωρής Σκυλακάκης, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος του ομίλου PROFARM ο οποίος είναι μέλος του Δ.Σ. του Πανελλήνιου Συλλόγου Φαρμακαποθηκάριων μιλά στο Naftemporiki.gr για αυτή τη νέα παγκόσμια απειλή υγείας.
Οι φόβοι για κρίση στον τομέα του φαρμάκου είναι υπαρκτοί; Ισχύουν όσα αναφέρει στην ανακοίνωση του ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος;
Ισχύουν απολύτως και είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο, δεν είναι ευρωπαϊκό ούτε φυσικά ελληνικό. Έχει να κάνει με την παραγωγική και εφοδιαστική αλυσίδα σε όλο τον πλανήτη η οποία αρχής γενομένης από την πανδημία και στη συνέχεια με τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις συνέπειες της στο ενεργειακό κόστος άρα και στο κόστος παραγωγής και μεταφορών που έχει κυριολεκτικά διαλύσει την παραγωγική και εφοδιαστική αλυσίδα. Θα σας πω ένα παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι έχετε ένα εργοστάσιο που φτιάχνει μπουκαλάκια μέσα στα οποία μπαίνει ενέσιμο υλικό. Αν το εργοστάσιο λειτουργεί με τρεις βάρδιες παράγει τρία εκατ. μπουκαλάκια. Αν λόγου κόστους μειώσετε τις βάρδιες από τρεις σε μια τότε η παραγωγή θα μειωθεί σε ένα εκατ. μπουκαλάκια ποσότητα που δεν θα μπορεί να καλύψει τη ζήτηση δημιουργώντας τα σχετικά προβλήματα. Αυτή κατάσταση συμβαίνει στα πάντα δημιουργώντας προβλήματα σε κάθε τομέα. Ενδεικτικά σας αναφέρω ότι οι δύο μεγαλύτερες εταιρείες στον κόσμο παραγωγής ινσουλίνης δεν έχουν βασικά εξαρτήματα όπως πώματα και βελόνες για τις συσκευές χορήγησης της ουσίας. Άρα αυτή τη στιγμή οι δύο αυτές εταιρείες που εφοδιάζουν την παγκόσμια αγορά με το 85% της ινσουλίνης δεν μπορούν να λειτουργήσουν σωστά με ότι αυτό συνεπάγεται. Δεν είναι όμως τα φάρμακα μια μεμονωμένη περίπτωση όλες οι βιομηχανίες αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα. Προ πανδημίας κάποιος που ήθελε να αγοράσει ένα αυτοκίνητο το παράγγελνε και η παράδοση γινόταν μέσα σε χρονικό διάστημα λίγων μηνών. Τα προβλήματα στον εφοδιασμό που προκάλεσε η πανδημία οδήγησαν στο να μην φτάνουν στις αυτοκινητοβιομηχανίες διαφόρων ειδών εξαρτήματα από τσιπάκια μέχρι χερούλια με αποτέλεσμα οι καθυστερήσεις παράδοσης να είναι πλέον πολύ μεγάλες. Αν σπάσει έστω και ένας κρίκος μια εφοδιαστικής αλυσίδας δημιουργείται πρόβλημα. Αν δεν υπάρχει ας πούμε αλουμίνιο δεν μπορούν να παραδοθούν φάρμακα σε μορφή κάψουλας οι οποίες τοποθετούνται σε συσκευασίες blister.
Ποιες θα μπορούσαν να είναι κάποιες κινήσεις άμεσης αντιμετώπισης του προβλήματος στην χώρα μας;
Σήμερα το μεσημέρι υπάρχει προγραμματισμένη μια συνάντηση των εμπλεκομένων φορέων με το Υπουργείο Υγείας. Θα πρέπει κατά την γνώμη μου να δοθεί σε όλους φαρμακαποθήκες και συνεταιρισμούς καθεστώς αντίστοιχο με του ΙΦΕΤ (το Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας & Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ) εισάγει και διαθέτει στην Ελληνική αγορά φάρμακα αναγκαία για τη Δημόσια Υγεία που δεν διατίθενται από τις φαρμακευτικές εταιρείες).
Αυτό πρέπει να γίνει έτσι ώστε αν μια φαρμακαποθήκη βρει ένα φάρμακο που είναι έλλειψη στο εξωτερικό να μπορεί να το εισάγει με fast track διαδικασία, να παίρνει κουπόνι επίσης με fast track διαδικασία και να εξαιρείται όπως το ΙΦΕΤ από το clawback και το rebate. Αυτές είναι ενδεδειγμένες λύσεις αλλά έχω μεγάλη αμφιβολία για το κατά πόσο του υπουργείο μπορεί να τις προωθήσει τόσο εξαιτίας της γραφειοκρατίας που υπάρχει στο σύστημα όσο και πολιτικής βούλησης.
Υπάρχει κάποια πρόβλεψη για το πότε θα λήξει αυτή η κατάσταση;
Κανείς δεν μπορεί να το πει αυτό. Όσο διατηρούνται οι υπάρχουσες συνθήκες στη παγκόσμια οικονομία όπου πλήττονται όλοι οι κλάδοι της παραγωγής μαζί και αυτός του φαρμάκου. Κανείς δεν μπορεί να προσδιορίσει πότε θα αποδώσουν κάποιες αποφάσεις και μέτρα που έχει αποφασίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση όπως για παράδειγμα, την επιστροφή ενός μέρους της παραγωγής φαρμάκων στην Ευρώπη. Θεωρητικά αυτό θα μπορούσε να συμβεί και να έχει αποτελέσματα σε ένα χρονικό ορίζοντα 3-4 ετών αλλά εκτιμώ ότι μπορεί αυτό να συμβεί και νωρίτερα. Στην Ελλάδα έχουμε επίσης και ένα επιπλέον πρόβλημα για τις βιομηχανίες φαρμάκων που είναι το clawback που τις υποχρεώνει να βάζουν κόφτη στις πωλήσεις τους αφού από ένα ποσό και πάνω δεν πληρώνονται για τις πωλήσεις που κάνουν και άρα δεν πρόκειται να ξεπερνούν αυτό το όριο με ότι αυτό συνεπάγεται. Υπάρχει επίσης εδώ και πολύ καιρό φαινόμενο παράνομου υποεφοδιασμού της αγοράς και το υπουργείο σφυρίζει αδιάφορα.
Ποιοι είναι οι πιθανοί κίνδυνοι που μπορεί να αντιμετωπίσει η Ελλάδα το αμέσως προσεχές χρονικό διάστημα, το φετινό χειμώνα ας πούμε που υπάρχει και έξαρση ιώσεων;
Δεν μου αρέσει να κινδυνολογώ ούτε είμαι γιατρός για να μπορώ να ξέρω τι κίνδυνο θα αντιμετωπίσει ένας ασθενής που δεν θα λάβει την προβλεπόμενη αντιβίωση αλλά θα πάρει αυτή που θα είναι διαθέσιμη εκείνη την στιγμή αλλά εκτιμώ ότι γενικά θα είναι δύσκολα τα πράγματα. Ταλαιπωρία θα υπάρξει, ήδη η παρακεταμόλη είναι σε παγκόσμια έλλειψη. Παίζουν ρόλο και τα αντανακλαστικά κάθε χώρας. Σε κάποιες χώρες πιο γρήγορες στη λήψη αποφάσεων από την Ελλάδα θα αντιμετωπίσουν τα προβλήματα ταχύτερα. Η χώρα μας δεν φημίζεται για την γρήγορη λήψη αποφάσεων σε επίπεδο διαρθρωτικών αλλαγών.
