Οι βασικές αρχές του νομοσχεδίου για τον εκσυγχρονισμό του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) παρουσιάστηκαν σήμερα από τον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Κωστή Χατζηδάκη.
Το κείμενο του νομοσχεδίου θα δοθεί σε δημόσια διαβούλευση τις αμέσως επόμενες ημέρες, αφού διευθετηθούν κάποια τεχνικά ζητήματα, μετά από συνεννόηση με τα συναρμόδια υπουργεία. Στόχος είναι να ψηφιστεί από την Ολομέλεια της Βουλής εντός του Ιανουαρίου 2022. Στο επίκεντρο βρίσκονται οκτώ μεγάλες παρεμβάσεις που αλλάζουν ριζικά τη λειτουργία του ΕΦΚΑ:
1. Νέα επιλεγμένα Διευθυντικά Στελέχη από δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Δίνεται συγκεκριμένα η δυνατότητα πρόσληψης επιλεγμένων Διευθυντικών Στελεχών με τριετείς συμβάσεις με δυνατότητα ανανέωσης άπαξ, τόσο από το δημόσιο όσο και τον ιδιωτικό τομέα με διαφανείς διαδικασίες (Δημόσια Προκήρυξη), δυνατότητα συμμετοχής στελεχών του ΕΦΚΑ, του υπόλοιπου δημόσιου τομέα και του ιδιωτικού τομέα και ειδικό σύστημα πρόσθετων ανταμοιβών με βάση στόχους. Επιδιώκεται με τον τρόπο αυτό η προσέλκυση των καλύτερων στελεχών από τον δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα, με στόχο την αποδοτικότερη λειτουργία του Οργανισμού.
2. Νέο μοντέλο διακυβέρνησης για τον ΕΦΚΑ, με νέο Οργανόγραμμα, με στόχο τη βελτίωση της λειτουργίας του σε όλα τα επίπεδα διοίκησης. Προβλέπεται νέα διαδικασία ανάδειξης Διοικητή και Υποδιοικητών, με επιλογή του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και προηγούμενη γνωμοδότηση της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής. Θα υπάρξει ανασχεδιασμός αρμοδιοτήτων του Διοικητικού Συμβουλίου με μεταβίβαση αρμοδιοτήτων του ΔΣ στον Διοικητή, τους Υποδιοικητές και τους Γενικούς Διευθυντές για να αποφεύγεται το micromanagement. Και όπως προαναφέρθηκε θα καταρτιστεί νέο Οργανόγραμμα -σε συνεργασία με εξειδικευμένο σύμβουλο- για την αντιμετώπιση των δυσλειτουργιών από την πρόχειρη συγχώνευση των ταμείων στον ΕΦΚΑ, για την καλύτερη παρακολούθηση των περιφερειακών υπηρεσιών κλπ.
3. Άμεσες προσλήψεις μόνιμου και έκτακτου προσωπικού. Ειδικότερα, ξεκινούν άμεσα –σε συνεννόηση με το υπουργείο Εσωτερικών- διαδικασίες πρόσληψης 500 μόνιμων υπαλλήλων εντός του πρώτου εξαμήνου του 2022 (κυρίως από επιλαχόντες προηγούμενων διαγωνισμών του ΑΣΕΠ). Θα υπάρξει προτεραιοποίηση προσλήψεων σύμφωνα με στοχευμένες ανάγκες (Πληροφορικοί, ΠΕ Διοικητικού-Οικονομικού). Προβλέπεται επίσης η άμεση πρόσληψη 100 υπαλλήλων με συμβάσεις έργου για την επιτάχυνση της απονομής συντάξεων.
4.Καθιέρωση πριμ παραγωγικότητας για τους υπαλλήλους. Το πριμ θα συνδέεται με συγκεκριμένους μετρήσιμους στόχους (και συντελεστές βαρύτητας) που θα τίθενται ανά Γενική Διεύθυνση, ανάλογα με το αντικείμενο και τις προτεραιότητες του Φορέα. Τροποποιείται η καταβολή του bonus για την εκκαθάριση συντάξεων (που έχει ήδη θεσπιστεί), ώστε να είναι περισσότερο συνδεδεμένο με τα αποτελέσματα της δουλειάς των εισηγητών και περισσότερο αναλογικό. Προβλέπεται επίσης καταβολή πριμ συνδεδεμένου με τα αποτελέσματα της δουλειάς τους στους υπαλλήλους που εργάζονται στο back office του τηλεφωνικού κέντρου.
5. Σύσταση νέας Μονάδας Εσωτερικών Υποθέσεων για άμεση διερεύνηση των καταγγελιών των πολιτών. Συστήνεται νέα Μονάδα Εσωτερικών Υποθέσεων, με επικεφαλής πρώην ανώτερο δικαστικό (π.χ. Αντιεισαγγελέας Αρείου Πάγου), επιφορτισμένη με την άμεση διερεύνηση καταγγελιών και αιτημάτων και τη διενέργεια αυτεπάγγελτων ελέγχων (π.χ. επί υπέρμετρων καθυστερήσεων), σε συνεργασία με την Εθνική Αρχή Διαφάνειας και εξουσίες αντίστοιχες με αυτή. Εάν το πόρισμά της Μονάδας καταλήγει σε πειθαρχική δίωξη, αυτό θα δεσμεύσει τα πειθαρχικά όργανα. Επιδιώκεται η αναστροφή της υφιστάμενης κατάστασης, καθώς σήμερα εκατοντάδες καταγγελίες πολιτών δεν αντιμετωπίζονται και δεν αξιολογούνται εγκαίρως.
6.Ταχύτερη και αποτελεσματικότερη πειθαρχική διαδικασία. Προβλέπονται συντομότερες προθεσμίες για την διενέργεια των πειθαρχικών διαδικασιών με δεδομένο ότι οι διαδικασίες στα Πειθαρχικά Συμβούλια συνήθως «σέρνονται» για χρόνια κι ότι στην παρούσα φάση εκκρεμούν 115 έλεγχοι, εκ των οποίων οι 97 είναι ακόμα στα Πρωτοβάθμια Συμβούλια, με μέσο χρόνο ολοκλήρωσης τα 2 έτη. Ειδικότερα, η άσκηση της πειθαρχικής δίωξης θα γίνεται σε 1 μήνα (αντί 3 μηνών) και θα ολοκληρώνεται σε ένα μήνα από την κλήση σε απολογία (αντί 2 μηνών). Στο πλαίσιο της ενίσχυσης της αμεροληψίας των ελέγχων, οι ΕΔΕ θα διενεργούνται υποχρεωτικά από υπάλληλο άλλου Υπουργείου. Το Πειθαρχικό Συμβούλιο θα συγκροτείται με τρία μέλη (πρόεδρος δικαστικός, πάρεδρος ΝΣΚ και μόνιμο υπάλληλο εκτός Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων), με κατάργηση της συμμετοχής των αιρετών εκπροσώπων εργαζομένων του ΕΦΚΑ.
7. Πιο ευέλικτο σύστημα προμηθειών, ώστε να δοθεί τέλος σε φαινόμενα όπως η μη έγκαιρη προμήθεια αναλώσιμων, ανταλλακτικών και η δυσκολία αντικατάστασης παρωχημένου εξοπλισμού (π.χ. Η/Υ, κλιματιστικά κλπ). Μεταξύ άλλων, εισάγεται εξαίρεση από τις διαδικασίες του ν. 4412/2016 -εντός των ορίων που θέτει η ευρωπαϊκή οδηγία- για απλούστερες διαδικασίες ανάθεσης έργων και προμηθειών και καταργούνται οι παρωχημένες και χρονοβόρες διαδικασίες έγκρισης από το Υπουργείο για δαπάνες που αφορούν τον ΕΦΚΑ, όπως για παράδειγμα η έγκριση για τη σκοπιμότητα ανάθεσης υπηρεσιών μηχανοργάνωσης, εργασιών συντήρησης κλπ.
8. Αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του e-ΕΦΚΑ μέσω σύστασης Εταιρείας Ειδικού Σκοπού. Είναι ενδεικτικό ότι ο Φορέας διαθέτει 400 ακίνητα σε όλη τη χώρα, συνολικής αντικειμενικής αξίας άνω του 1 δις ευρώ και τουλάχιστον το 20% -που αφορά ακίνητα μεγάλης αξίας- μένει τελείως αναξιοποίητο. Προβλέπεται λοιπόν η σύσταση Εταιρείας Ειδικού Σκοπού για την αξιοποίηση και την διαχείριση της ακίνητης περιουσίας, με διαχωρισμό των ακινήτων για ιδιόχρηση και για αξιοποίηση. Η εταιρεία θα υπόκειται σε αυστηρό πλαίσιο εταιρικής διακυβέρνησης με αυξημένα εχέγγυα διαφάνειας και λογοδοσίας, αλλά και δυνατότητα αξιοποίησης των καλών πρακτικών του ιδιωτικού τομέα για τη διαχείριση του χαρτοφυλακίου ακινήτων που θα διαθέτει.
Ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων υπενθύμισε επίσης τις βασικότερες πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί τους τελευταίους μήνες για τη βελτίωση αφενός της εξυπηρέτησης των πολιτών, αφετέρου των συνθηκών εργασίας των υπαλλήλων. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται:
- Ο Ενιαίος Αριθμός Εξυπηρέτησης των Πολιτών 1555
- Η μονιμοποίηση των ηλεκτρονικών ραντεβού
- Η προμήθεια νέων υπολογιστών για τους υπαλλήλους του ΕΦΚΑ
- Η θέσπιση μπόνους για τους εισηγητές που εκδίδουν τις περισσότερες συντάξεις
- Η εισαγωγή του μέτρου των πιστοποιημένων δικηγόρων και λογιστών, με στόχο την επιτάχυνση της διαδικασίας απονομής συντάξεων.
Η αναγκαιότητα της παρέμβασης – Ποια προβλήματα αντιμετωπίζει
Όπως τόνισε ο κ. Χατζηδάκης τεκμηριώνοντας την αναγκαιότητα της νέας παρέμβασης, o ΕΦΚΑ που είναι ένας από τους μεγαλύτερους δημόσιους Οργανισμούς της χώρας, επηρεάζοντας την καθημερινότητα 6,5 εκατομμυρίων πολιτών (2,5 εκατομμύρια συνταξιούχοι, 4 εκατομμύρια εργαζόμενοι και αυτοαπασχολούμενοι), αποτελεί ταυτόχρονα και τον πιο προβληματικό φορέα της ελληνικής δημόσιας διοίκησης. Είναι πρώτος -και με διαφορά- στα παράπονα και τις αναφορές στο Συνήγορο του Πολίτη (του αναλογούν το 48% των παραπόνων για τον ευρύτερο δημόσιο τομέα), με τις καθυστερήσεις στην απονομή των συντάξεων να αποτελούν την «κορυφή του παγόβουνου».
Παρουσιάζει τεράστια οργανωτικά και διοικητικά προβλήματα που επιτάθηκαν σε μεγάλο βαθμό από την χωρίς κανόνες και αρχές συγχώνευση των πρώην ασφαλιστικών ταμείων το 2016 ενώ η λειτουργία του επιβαρύνεται από χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες, οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις δημιουργούν σημαντικά διοικητικά κόστη στις επιχειρήσεις, με επιπτώσεις για την οικονομία.
Επιπροσθέτως, ο ΕΦΚΑ παρουσιάζει σημαντικές ελλείψεις σε υψηλού επιπέδου και εξειδικευμένο στελεχιακό δυναμικό (π.χ. στελέχη πληροφορικής) ενώ δεν διαθέτει αποτελεσματικό σύστημα ούτε για να επιβραβεύει τους υπαλλήλους που είναι αποδοτικοί, αλλά ούτε και να ελέγχει αυτούς που δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους. Ιδιαίτερα προβληματική είναι και η λειτουργία των πειθαρχικών ελέγχων. Είναι ενδεικτικό ότι εκκρεμεί η εξέταση 1.127 καταγγελιών για κακή εξυπηρέτηση ή/και υπερβολική καθυστέρηση στην απονομή συντάξεων.
Τέλος, «αγκάθια» αποτελούν οι μεγάλες καθυστερήσεις στις προμήθειες καθώς και η ελλιπής αξιοποίηση της σημαντικής ακίνητης περιουσίας του Φορέα, από την οποία θα μπορούσαν να προκύψουν σημαντικά έσοδα που θα ενίσχυαν τα διαθέσιμά του.
Οι στόχοι
Αναφορικά με τους στόχους της μεταρρύθμισης, ο κ. Χατζηδάκης υπογράμμισε ότι επιδίωξη είναι ο ΕΦΚΑ:
- Nα ανταποκριθεί στις ανάγκες αλλά και τις απαιτήσεις των πολιτών για ευρωπαϊκού επιπέδου εξυπηρέτηση και ταχεία απονομή των συντάξεων,
- Nα αποκτήσει περισσότερη ευελιξία και διοικητική αυτονομία για άμεση λήψη αποφάσεων,
- Να γίνει πιο δίκαιος επιβραβεύοντας πραγματικά τους καλούς υπαλλήλους και εντείνοντας τον έλεγχο σε όσους δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους,
- Να διαχειριστεί καλύτερα το ανθρώπινο δυναμικό αξιοποιώντας ανθρώπινους πόρους και από τον ιδιωτικό τομέα και
- Να αξιοποιήσει πιο αποδοτικά την τεράστια ακίνητη περιουσία του προς όφελος των ασφαλισμένων και των συνταξιούχων
Ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Κωστής Χατζηδάκης δήλωσε: «Ο ΕΦΚΑ είναι η μεγαλύτερη πληγή του ελληνικού Δημοσίου. Η κυβέρνηση δεν μπορεί να μείνει αδιάφορη απέναντι σε αυτή την κατάσταση. Δεν αρκούν μερεμέτια, δεν αρκούν πυροσβεστικές λύσεις. Έχουμε ήδη προχωρήσει μια σειρά αλλαγές οι οποίες έχουν θετική αντανάκλαση και στον ρυθμό έκδοσης των συντάξεων, καθώς φέτος θα ξεπεράσουμε τις διακόσιες χιλιάδες αποφάσεις σε σχέση με τις κύριες συντάξεις, πράγμα που αποτελεί ρεκόρ όλων των εποχών.
Αλλά δεν μας αρκεί αυτό. Μας ενδιαφέρει ο ΕΦΚΑ να αλλάξει ταχύτητες. Να γίνει πράγματι ένα κοινωνικό εργαλείο, ένας οργανισμός φιλικός στον πολίτη. Αξιοποιούμε ιδέες και πολιτικές οι οποίες έχουν εφαρμοσθεί και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες ή έχουν προχωρήσει με επιτυχία στον ιδιωτικό τομέα, αλλά και στον δημόσιο τομέα στη χώρα μας με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τη ΔΕΗ.
Σεβόμαστε την ιδιαιτερότητα του ΕΦΚΑ ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, αλλά αυτός δεν είναι λόγος να μην εξυπηρετούνται οι πολίτες. Ο ΕΦΚΑ πρέπει να γίνει ένας οργανισμός ο οποίος να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των Ελλήνων πολιτών. Αυτό δεν πρόκειται να γίνει με ευχές. Απαιτούνται συγκεκριμένα μέτρα τα οποία καθιερώνουν κίνητρα και κυρώσεις για τους υπαλλήλους και παράλληλα προωθούν τομές διοικητικού εκσυγχρονισμού για να γίνει ένας ΕΦΚΑ καινούργιος, πιο αποτελεσματικός πιο παραγωγικός και κυρίως πιο φιλικός στους ασφαλισμένους».
Ο Υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Πάνος Τσακλόγλου σημείωσε: «Η προσπάθεια που καταβάλλεται για τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών του ΕΦΚΑ είναι διαρκής. Ο οργανισμός οφείλει να ανταποκριθεί στις ανάγκες και τις απαιτήσεις των πολιτών για υψηλού επιπέδου εξυπηρέτηση σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας του. Με το νομοσχέδιο που παρουσιάστηκε σήμερα στο Υπουργικό Συμβούλιο επιχειρείται η παροχή μεγαλύτερης ευελιξίας και διοικητικής αυτοτέλειας στον Φορέα και η εισαγωγή σύγχρονων μεθόδων διακυβέρνησης. Προβλέπεται η παροχή κατάλληλων κινήτρων στο προσωπικό και τα διευθυντικά στελέχη, η ορθολογική οργάνωση του Φορέα, η ανανέωση και ενίσχυση του προσωπικού του και η αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του. Στόχος μας είναι ο ενιαίος ασφαλιστικός φορέας της χώρας να γίνει μια σύγχρονη δημόσια υπηρεσία που θα ανταποκρίνεται με συνέπεια στις διαρκώς αυξανόμενες απαιτήσεις του ρόλου του. Έχουν γίνει πολλά, αλλά πρέπει να γίνουν ακόμα περισσότερα.»
